This is Water PDF: Bài Phát Biểu Về Ý Nghĩa Cuộc Sống Và Tự Do Thực Sự Của David Foster Wallace

Bài phát biểu khai giảng năm 2005 của cố nhà văn thiên tài David Foster Wallace tại Kenyon College, mang tên “This is Water”, là một tác phẩm kinh điển về trí tuệ và triết lý sống, sánh ngang với những lời khuyên sâu sắc khác về việc tìm kiếm mục đích. Đây không chỉ là một bài diễn văn truyền thống mà còn là một suy ngẫm sâu sắc về bản chất của ý thức, sự lựa chọn và ý nghĩa thực sự của giáo dục khai phóng trong bối cảnh cuộc sống hiện đại đầy rẫy những điều hiển nhiên nhưng lại vô hình. Bài phát biểu này sau đó đã được chuyển thể thành một cuốn sách mỏng cùng tên, trở thành nguồn cảm hứng và lời nhắc nhở quý giá cho hàng triệu người trên khắp thế giới về cách sống một cuộc đời có ý nghĩa và đầy lòng trắc ẩn. Cuốn sách và bản ghi lại bài phát biểu này đã nhanh chóng lan truyền, được nhiều người tìm đọc dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm cả bản “This is Water PDF” trực tuyến, nhờ vào những thông điệp vượt thời gian mà nó truyền tải.

Thông điệp cốt lõi mà Wallace muốn gửi gắm nằm ở việc chúng ta cần học cách quản lý, thay vì cố gắng loại bỏ, những bản năng cốt lõi đã ăn sâu vào tâm trí mỗi người. Đó là những “cài đặt mặc định” chi phối cách chúng ta cảm nhận và phản ứng với thế giới xung quanh. Bài phát biểu đi sâu vào việc làm thế nào để nhận thức được những cài đặt này và thực hiện một sự lựa chọn có ý thức để vượt qua chúng, hướng tới một cuộc sống giàu ý nghĩa và tự do đích thực. Những triết lý này, dù được trình bày tại một buổi lễ tốt nghiệp, lại có tính phổ quát và áp dụng cho bất kỳ ai đang tìm kiếm sự rõ ràng và mục đích trong cuộc sống bộn bề thường nhật. Việc tiếp cận bản ghi hoặc “This is Water PDF” cho phép người đọc nghiền ngẫm từng câu chữ, từng lập luận của Wallace, mở ra cánh cửa đến một góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về chính mình và thế giới.

Chân dung tác giả David Foster Wallace, người nổi tiếng với bài phát biểu This is Water

Những Điều Hiển Nhiên Thường Khó Nhìn Thấy: Câu Chuyện Về Cá Và Nước

Bài phát biểu “This is Water” bắt đầu bằng một câu chuyện ẩn dụ đơn giản nhưng sâu sắc: Hai con cá trẻ đang bơi thì gặp một con cá già bơi ngược chiều. Cá già gật đầu chào và hỏi: “Chào buổi sáng, các chàng trai. Nước thế nào?” Hai con cá trẻ bơi tiếp một lát, rồi một con nhìn sang con kia và thắc mắc: “Cái quái gì là nước vậy?” Wallace thừa nhận rằng việc sử dụng các câu chuyện ngụ ngôn mang tính giáo huấn là một yêu cầu tiêu chuẩn trong các bài phát biểu khai giảng ở Mỹ. Tuy nhiên, ông khẳng định mình không phải là con cá già thông thái đang giải thích “nước là gì” cho những con cá trẻ. Điểm mấu chốt của câu chuyện, theo Wallace, chỉ đơn giản là những thực tại hiển nhiên và quan trọng nhất thường là những điều khó thấy và khó nói đến nhất. Khi nói ra thành câu, điều này nghe có vẻ sáo rỗng và tầm thường. Nhưng Wallace muốn nhấn mạnh rằng, trong cuộc sống đời thường khắc nghiệt của tuổi trưởng thành, những lời sáo rỗng tầm thường đôi khi lại mang ý nghĩa sinh tử. Đây là luận điểm đầu tiên đặt nền móng cho toàn bộ bài phát biểu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận thức về những điều xung quanh chúng ta, những thứ quá quen thuộc đến nỗi chúng ta không còn chú ý đến chúng nữa.

Ý Nghĩa Thực Sự Của Giáo Dục Khai Phóng

Phần tiếp theo, Wallace đề cập đến một chủ đề quen thuộc khác trong các bài phát biểu khai giảng: ý nghĩa của một nền giáo dục khai phóng. Ông nói về lời sáo rỗng phổ biến rằng giáo dục khai phóng không chỉ đơn thuần là nhồi nhét kiến thức, mà là “dạy bạn cách suy nghĩ”. Đối với những sinh viên như ông từng là, nghe điều này có vẻ xúc phạm, bởi việc được nhận vào một trường đại học danh tiếng dường như đã chứng minh rằng họ đã biết cách suy nghĩ rồi.

Tuy nhiên, Wallace đề xuất một góc nhìn khác, rằng lời sáo rỗng này không hề xúc phạm, bởi vì giáo dục thực sự có ý nghĩa ở một nơi như Kenyon College không phải là về khả năng suy nghĩ, mà là về lựa chọn điều gì để suy nghĩ. Nếu sự tự do hoàn toàn trong việc lựa chọn điều gì để suy nghĩ nghe có vẻ quá hiển nhiên để bàn luận, ông yêu cầu người nghe hãy nghĩ lại về câu chuyện cá và nước, và tạm gác lại sự hoài nghi về giá trị của những điều hoàn toàn hiển nhiên đó.

Để minh họa thêm, Wallace kể câu chuyện thứ hai: Hai người đàn ông ngồi trong một quán bar ở vùng hoang dã Alaska. Một người theo đạo, một người vô thần, tranh cãi nảy lửa về sự tồn tại của Chúa sau vài cốc bia. Người vô thần kể về việc anh ta bị lạc trong bão tuyết khủng khiếp, quỳ xuống cầu nguyện “Ôi Chúa ơi, nếu có Chúa, con lạc giữa bão tuyết và sẽ chết nếu Người không giúp con.” Người theo đạo ngạc nhiên: “Vậy anh phải tin bây giờ chứ? Rốt cuộc anh vẫn sống mà.” Người vô thần chỉ đảo mắt: “Không, chỉ là có vài người Eskimo tình cờ đi ngang qua và chỉ đường cho tôi về trại thôi.”

Wallace phân tích câu chuyện này theo kiểu phân tích tiêu chuẩn của giáo dục khai phóng: cùng một trải nghiệm có thể có hai ý nghĩa hoàn toàn khác nhau đối với hai người, dựa trên khuôn mẫu niềm tin và cách họ kiến tạo ý nghĩa từ kinh nghiệm. Với tinh thần đề cao sự khoan dung và đa dạng niềm tin, phân tích khai phóng thường không khẳng định cách giải thích nào là đúng hay sai. Wallace cho rằng điều này tốt, ngoại trừ việc chúng ta không bao giờ thực sự bàn luận về nguồn gốc của những khuôn mẫu và niềm tin đó – chúng đến từ bên trong mỗi người. Cứ như thể định hướng cơ bản nhất của một người đối với thế giới và ý nghĩa kinh nghiệm của họ là bẩm sinh, giống như chiều cao, hoặc tự động hấp thụ từ văn hóa, giống như ngôn ngữ. Wallace phản biện: cách chúng ta kiến tạo ý nghĩa thực sự là vấn đề của lựa chọn cá nhân, có chủ ý.

Hơn nữa, còn có vấn đề về sự ngạo mạn. Người vô thần quá chắc chắn trong việc gạt bỏ khả năng những người Eskimo xuất hiện có liên quan gì đến lời cầu nguyện của anh ta. Wallace thừa nhận nhiều người theo đạo cũng tỏ ra ngạo mạn và chắc chắn về cách giải thích của mình. Nhưng vấn đề của những người giáo điều là giống hệt người vô tín trong câu chuyện: sự chắc chắn mù quáng, một sự cố chấp đến mức giam cầm, và người tù nhân thậm chí không biết mình đang bị giam cầm.

Đây là một phần quan trọng của việc “dạy cách suy nghĩ” mà Wallace muốn nói đến. Nó không phải là về khả năng phân tích logic, mà là về việc trở nên bớt ngạo mạn hơn, có một chút nhận thức phê phán về bản thân và những điều mình chắc chắn. Bởi vì, một phần lớn những điều chúng ta tự động chắc chắn hóa ra lại hoàn toàn sai lầm và ảo tưởng.

Cài Đặt Mặc Định: Tính Tự Cho Mình Là Trung Tâm

Một ví dụ cụ thể về sự sai lầm hoàn toàn của những điều chúng ta tự động chắc chắn là: mọi thứ trong trải nghiệm tức thời của tôi đều củng cố niềm tin sâu sắc rằng tôi là trung tâm tuyệt đối của vũ trụ; người thật nhất, sinh động nhất và quan trọng nhất tồn tại. Chúng ta hiếm khi nghĩ về kiểu tự coi mình là trung tâm bẩm sinh, cơ bản này vì nó rất đáng chê trách về mặt xã hội. Nhưng nó gần như giống nhau ở tất cả chúng ta. Đó là “cài đặt mặc định” (default setting) của chúng ta, được lập trình sẵn từ khi sinh ra. Hãy nghĩ mà xem: không có trải nghiệm nào bạn từng có mà bạn không phải là trung tâm tuyệt đối. Thế giới như bạn trải nghiệm nó ở trước MẶT BẠN hoặc sau LƯNG BẠN, bên trái hoặc bên phải CỦA BẠN, trên TV CỦA BẠN hoặc màn hình CỦA BẠN. Suy nghĩ và cảm xúc của người khác phải được truyền đạt đến bạn bằng cách nào đó, nhưng suy nghĩ và cảm xúc của riêng bạn thì rất tức thời, cấp bách, chân thực.

Wallace không có ý định thuyết giảng về lòng trắc ẩn hay sự hướng ngoại hay những đức tính cao đẹp. Đây không phải là vấn đề đức hạnh. Đây là vấn đề của việc tôi lựa chọn làm công việc thay đổi hoặc giải phóng mình khỏi “cài đặt mặc định” tự nhiên, bẩm sinh là tự coi mình là trung tâm một cách sâu sắc và đúng nghĩa, và nhìn nhận, diễn giải mọi thứ qua lăng kính của bản thân. Những người có thể điều chỉnh “cài đặt mặc định” này thường được mô tả là “điều chỉnh tốt” (well-adjusted) – Wallace gợi ý rằng đây không phải là một thuật ngữ ngẫu nhiên.

Đối Diện Với Cuộc Sống Thường Ngày: Ví Dụ Đi Siêu Thị

Trước bối cảnh học thuật ở đây, một câu hỏi rõ ràng đặt ra là công việc điều chỉnh “cài đặt mặc định” này liên quan đến kiến thức hay trí tuệ đến mức nào. Câu hỏi này rất phức tạp. Có lẽ điều nguy hiểm nhất về một nền giáo dục học thuật – ít nhất là đối với trường hợp của Wallace – là nó khuyến khích xu hướng quá lý thuyết hóa mọi thứ, lạc lối trong tranh luận trừu tượng trong đầu, thay vì đơn giản là chú ý đến những gì đang diễn ra ngay trước mắt, chú ý đến những gì đang diễn ra bên trong mình.

Việc giữ sự tỉnh táo và chú ý, thay vì bị thôi miên bởi cuộc độc thoại không ngừng trong đầu, là cực kỳ khó khăn. Hai mươi năm sau khi tốt nghiệp, Wallace dần nhận ra rằng lời sáo rỗng về giáo dục khai phóng dạy cách suy nghĩ thực ra là cách nói tắt cho một ý tưởng sâu sắc và nghiêm túc hơn nhiều: học cách suy nghĩ thực sự có nghĩa là học cách thực hiện một số quyền kiểm soát đối với cách thức và nội dung suy nghĩ của bạn. Nó có nghĩa là đủ ý thức và nhận biết để lựa chọn điều gì bạn chú ý đến và lựa chọn cách bạn kiến tạo ý nghĩa từ kinh nghiệm. Bởi vì nếu bạn không thể thực hiện loại lựa chọn này trong cuộc sống trưởng thành, bạn sẽ hoàn toàn bị “lệch hướng”. Hãy nghĩ về câu nói sáo rỗng cũ: “Tâm trí là một người đầy tớ tuyệt vời nhưng là một ông chủ tồi tệ.”

Điều này, giống như nhiều câu sáo rỗng khác, nhìn bề ngoài có vẻ nhàm chán và không thú vị, nhưng thực ra lại diễn tả một sự thật lớn lao và khủng khiếp. Không phải ngẫu nhiên mà những người trưởng thành tự tử bằng súng hầu như luôn bắn vào đầu – họ bắn vào “ông chủ tồi tệ”. Và sự thật là hầu hết những người tự tử này thực ra đã “chết” từ lâu trước khi bóp cò.

Wallace cho rằng, đây chính là giá trị thực sự, không sáo rỗng của nền giáo dục khai phóng: làm thế nào để không trải qua cuộc sống trưởng thành thoải mái, thịnh vượng, đáng kính của bạn một cách “chết chóc”, vô ý thức, như một nô lệ cho tâm trí và “cài đặt mặc định” bẩm sinh là cảm thấy độc đáo, hoàn toàn, đơn độc ngày qua ngày. Điều này nghe có vẻ khoa trương hoặc trừu tượng. Hãy cụ thể hơn. Thực tế là những sinh viên sắp tốt nghiệp chưa hề biết “ngày qua ngày” thực sự có nghĩa là gì. Có những phần lớn trong cuộc sống trưởng thành mà không ai nói đến trong các bài phát biểu khai giảng. Một phần như vậy liên quan đến sự nhàm chán, thói quen và những bực bội nhỏ nhặt.

Ví dụ, hãy nói đó là một ngày trung bình của người lớn. Bạn thức dậy, đi làm công việc văn phòng đòi hỏi cao, công việc tốt nghiệp đại học, và bạn làm việc chăm chỉ tám hoặc mười giờ. Cuối ngày, bạn mệt mỏi và căng thẳng, tất cả những gì bạn muốn là về nhà ăn một bữa tối ngon lành, thư giãn một giờ rồi đi ngủ sớm, vì tất nhiên, hôm sau lại phải dậy và làm lại tất cả. Nhưng rồi bạn nhớ ra ở nhà không có thức ăn. Tuần này bạn không có thời gian đi chợ vì công việc đòi hỏi cao, và bây giờ sau giờ làm, bạn phải lên xe và lái xe đến siêu thị. Cuối ngày làm việc, giao thông thường rất tệ. Việc đi đến cửa hàng mất nhiều thời gian hơn bình thường, và khi cuối cùng bạn đến nơi, siêu thị rất đông đúc, vì tất nhiên, đó là thời điểm mà tất cả những người đi làm khác cũng cố gắng tranh thủ đi mua sắm. Cửa hàng được chiếu sáng khủng khiếp và đầy những bản nhạc “muzak” hoặc nhạc pop công ty giết chết tâm hồn, và đó là nơi bạn muốn đến nhất. Nhưng bạn không thể chỉ vào và ra nhanh chóng; bạn phải lang thang khắp các lối đi lộn xộn của cửa hàng lớn, được chiếu sáng quá mức để tìm những thứ bạn muốn, và bạn phải điều khiển chiếc xe đẩy tồi tàn của mình luồn lách qua tất cả những người mệt mỏi, vội vã khác với xe đẩy (vân vân, cắt bớt vì đây là một buổi lễ dài). Cuối cùng, bạn mua đủ đồ cho bữa tối, nhưng bây giờ hóa ra không có đủ quầy thanh toán mở, mặc dù đang là giờ cao điểm cuối ngày. Vì vậy, hàng chờ thanh toán dài khủng khiếp, thật ngu ngốc và bực bội. Nhưng bạn không thể trút sự bực bội của mình lên cô nhân viên thu ngân đang làm việc điên cuồng, người đang quá tải với một công việc mà sự đơn điệu và vô nghĩa hàng ngày của nó vượt quá sức tưởng tượng của bất kỳ ai ở đây tại một trường đại học danh tiếng.

Cuối cùng, bạn cũng đến được phía trước hàng chờ, trả tiền cho đồ ăn, và được chúc “Chúc một ngày tốt lành” bằng một giọng nói nghe như “giọng nói của cái chết”. Sau đó, bạn phải mang những túi nhựa đựng hàng tạp hóa mỏng manh, kỳ cục của mình trên chiếc xe đẩy có một bánh xe bị lệch điên cuồng sang trái, đi ra ngoài qua bãi đậu xe đông đúc, gập ghềnh, đầy rác, và sau đó bạn phải lái xe về nhà qua giao thông chậm chạp, ùn tắc, đầy xe SUV, giờ cao điểm, vân vân.

Tất nhiên, mọi người ở đây đều đã trải qua điều này. Nhưng nó chưa phải là một phần của thói quen cuộc sống thực tế của các bạn sinh viên tốt nghiệp, ngày này qua tuần khác, tháng khác qua năm khác.

Nhưng nó sẽ là như vậy. Và nhiều thói quen tẻ nhạt, khó chịu, dường như vô nghĩa hơn nữa. Nhưng đó không phải là vấn đề. Vấn đề là những thứ nhỏ nhặt, bực bội như thế này chính là nơi công việc lựa chọn sẽ diễn ra. Bởi vì những vụ kẹt xe, những lối đi đông đúc và những hàng chờ thanh toán dài cho tôi thời gian để suy nghĩ, và nếu tôi không đưa ra một quyết định có ý thức về cách suy nghĩ và điều gì cần chú ý, tôi sẽ bực tức và khốn khổ mỗi lần phải đi mua sắm. Bởi vì “cài đặt mặc định” tự nhiên của tôi là sự chắc chắn rằng những tình huống như thế này thực sự là về tôi. Về cơn đói của TÔI và sự mệt mỏi của TÔI và mong muốn của TÔI chỉ là về nhà, và đối với cả thế giới, dường như mọi người khác chỉ đang cản đường tôi. Và những người cản đường tôi này là ai? Và hãy nhìn xem hầu hết họ thật đáng ghét làm sao, và trông họ thật ngu ngốc, như những con bò, và ánh mắt vô hồn, phi nhân tính trong hàng chờ thanh toán, hoặc thật khó chịu và thô lỗ khi có người nói to trên điện thoại di động ngay giữa hàng chờ. Và hãy nhìn xem điều này thật bất công một cách sâu sắc và cá nhân làm sao.

Hoặc, tất nhiên, nếu tôi ở trong một hình thức “cài đặt mặc định” theo kiểu giáo dục khai phóng có ý thức xã hội hơn, tôi có thể dành thời gian trong kẹt xe cuối ngày để cảm thấy ghê tởm về tất cả những chiếc SUV và Hummer và xe bán tải V-12 khổng lồ, ngu ngốc, chặn làn đường, đốt cháy những bình xăng lãng phí, ích kỷ, 40 gallon của chúng. Và tôi có thể nghĩ về việc con cháu chúng ta sẽ khinh miệt chúng ta vì đã lãng phí tất cả nhiên liệu của tương lai, và có lẽ làm hỏng khí hậu, và chúng ta thật hư hỏng, ngu ngốc, ích kỷ và đáng ghét làm sao, và xã hội tiêu dùng hiện đại thật tồi tệ, vân vân và vân vân.

Bạn hiểu ý rồi đấy.

Nếu tôi chọn suy nghĩ như vậy trong cửa hàng và trên đường cao tốc, được thôi. Nhiều người trong chúng ta làm vậy. Chỉ có điều, suy nghĩ theo cách này có xu hướng quá dễ dàng và tự động đến nỗi nó không cần phải là một lựa chọn. Nó là “cài đặt mặc định” tự nhiên của tôi. Đó là cách tự động tôi trải nghiệm những phần nhàm chán, bực bội, đông đúc của cuộc sống trưởng thành khi tôi đang hoạt động dựa trên niềm tin tự động, vô ý thức rằng tôi là trung tâm của thế giới, và rằng những nhu cầu và cảm xúc tức thời của tôi là điều nên quyết định ưu tiên của thế giới.

Lựa Chọn Cách Nhìn: Tự Do Thực Sự

Vấn đề là, tất nhiên, có những cách hoàn toàn khác để suy nghĩ về những loại tình huống này. Trong giao thông này, tất cả những chiếc xe dừng và nổ máy cản đường tôi, không phải là không thể một số người trong những chiếc SUV này đã từng gặp tai nạn ô tô kinh hoàng trong quá khứ, và bây giờ cảm thấy lái xe quá đáng sợ đến nỗi bác sĩ trị liệu của họ gần như đã yêu cầu họ sắm một chiếc SUV lớn, nặng để họ có thể cảm thấy đủ an toàn khi lái xe. Hoặc chiếc Hummer vừa cắt ngang tôi có thể đang được lái bởi một người cha có đứa con nhỏ bị thương hoặc bị ốm ở ghế bên cạnh, và anh ta đang cố đưa đứa bé đến bệnh viện, và anh ta đang vội hơn tôi một cách chính đáng: chính tôi mới là người cản đường ANH TA.

Hoặc tôi có thể chọn ép buộc bản thân xem xét khả năng rằng mọi người khác trong hàng chờ thanh toán siêu thị cũng nhàm chán và bực bội như tôi, và một số người trong số họ có lẽ có cuộc sống khó khăn, tẻ nhạt và đau đớn hơn tôi.

Một lần nữa, xin đừng nghĩ rằng Wallace đang đưa ra lời khuyên đạo đức, hay rằng ông đang nói bạn phải suy nghĩ theo cách này, hay ai đó mong đợi bạn tự động làm điều đó. Bởi vì nó khó khăn. Nó đòi hỏi ý chí và nỗ lực, và nếu bạn giống như ông, một số ngày bạn sẽ không thể làm được, hoặc bạn chỉ đơn giản là không muốn.

Nhưng hầu hết các ngày, nếu bạn đủ nhận thức để cho mình một lựa chọn, bạn có thể chọn nhìn khác đi về người phụ nữ béo, mắt vô hồn, trang điểm đậm vừa la mắng con mình trong hàng chờ thanh toán. Có lẽ cô ấy không phải lúc nào cũng như vậy. Có lẽ cô ấy đã thức trắng ba đêm liên tiếp nắm tay người chồng đang hấp hối vì ung thư xương. Hoặc có lẽ chính người phụ nữ này là cô thư ký lương thấp tại phòng quản lý phương tiện giao thông, người mà chỉ mới hôm qua đã giúp đỡ người bạn đời của bạn giải quyết một vấn đề giấy tờ quan liêu kinh khủng, gây bực bội thông qua một hành động tử tế nhỏ bé. Tất nhiên, không có điều nào trong số này có khả năng xảy ra, nhưng cũng không phải là không thể. Nó chỉ phụ thuộc vào điều bạn muốn xem xét. Nếu bạn tự động chắc chắn rằng bạn biết thực tế là gì, và bạn đang hoạt động trên “cài đặt mặc định” của mình, thì bạn, giống như Wallace, có lẽ sẽ không xem xét những khả năng không gây khó chịu và khốn khổ. Nhưng nếu bạn thực sự học cách chú ý, thì bạn sẽ biết có những lựa chọn khác. Nó thực sự nằm trong khả năng của bạn để trải nghiệm một tình huống đông đúc, nóng bức, chậm chạp, kiểu “địa ngục tiêu dùng” không chỉ có ý nghĩa, mà còn thiêng liêng, bừng cháy với cùng một năng lượng đã tạo ra các vì sao: tình yêu, sự đồng cảm, sự hợp nhất huyền bí của vạn vật tận sâu thẳm.

Không có nghĩa là thứ huyền bí đó nhất thiết phải đúng. Điều duy nhất mang tính Chân Lý (capital-T True) là bạn được quyết định cách bạn sẽ cố gắng nhìn nhận nó.

Đây, Wallace cho rằng, là sự tự do của một nền giáo dục thực sự, của việc học cách “điều chỉnh tốt”. Bạn được có ý thức quyết định điều gì có ý nghĩa và điều gì không. Bạn được quyết định điều gì để “thờ phụng”.

Mọi Người Đều “Thờ Phụng” Một Điều Gì Đó

Bởi vì có một điều khác kỳ lạ nhưng có thật: trong cuộc sống đời thường khắc nghiệt của tuổi trưởng thành, thực sự không có khái niệm vô thần. Không có khái niệm không “thờ phụng”. Mọi người đều “thờ phụng” một điều gì đó. Lựa chọn duy nhất chúng ta có là “thờ phụng” điều gì. Và lý do thuyết phục để có thể chọn một loại thần hay thứ mang tính tâm linh nào đó để “thờ phụng” – dù đó là JC hay Allah, dù là YHWH hay Nữ Thần Mẹ Wiccan, hay Tứ Diệu Đế, hay một bộ nguyên tắc đạo đức bất khả xâm phạm – là vì hầu như bất cứ điều gì khác bạn “thờ phụng” đều sẽ “ăn thịt” bạn. Nếu bạn “thờ phụng” tiền bạc và vật chất, nếu đó là nơi bạn tìm thấy ý nghĩa thực sự trong cuộc sống, thì bạn sẽ không bao giờ đủ, không bao giờ cảm thấy mình có đủ. Đó là sự thật. “Thờ phụng” cơ thể và vẻ đẹp và sức hấp dẫn giới tính của bạn, và bạn sẽ luôn cảm thấy xấu xí. Và khi thời gian và tuổi tác bắt đầu hiển hiện, bạn sẽ chết hàng triệu lần trước khi họ cuối cùng khóc thương bạn. Ở một cấp độ nào đó, tất cả chúng ta đã biết điều này rồi. Nó đã được mã hóa thành huyền thoại, tục ngữ, lời sáo rỗng, cách ngôn, ngụ ngôn; bộ xương của mọi câu chuyện vĩ đại. Toàn bộ bí quyết là giữ sự thật đó ở tuyến đầu trong nhận thức hàng ngày.

“Thờ phụng” quyền lực, bạn sẽ kết thúc với cảm giác yếu đuối và sợ hãi, và bạn sẽ cần ngày càng nhiều quyền lực hơn đối với người khác để làm tê liệt nỗi sợ hãi của chính mình. “Thờ phụng” trí tuệ của bạn, việc được xem là thông minh, bạn sẽ kết thúc với cảm giác ngu ngốc, giả dối, luôn đứng trên bờ vực bị phát hiện. Nhưng điều xảo quyệt về những hình thức “thờ phụng” này không phải là chúng xấu xa hay tội lỗi, mà là chúng vô thức. Chúng là những “cài đặt mặc định”.

Chúng là kiểu “thờ phụng” mà bạn cứ dần dần trượt vào, ngày qua ngày, ngày càng chọn lọc hơn về những gì bạn thấy và cách bạn đo lường giá trị mà không bao giờ hoàn toàn nhận thức được rằng đó là điều bạn đang làm.

Và cái gọi là “thế giới thực” sẽ không ngăn cản bạn hoạt động trên “cài đặt mặc định” của mình, bởi vì cái gọi là thế giới thực của con người và tiền bạc và quyền lực vẫn râm ran vui vẻ trong vũng lầy sợ hãi, tức giận, bực bội, thèm khát và “thờ phụng” bản thân. Văn hóa hiện tại của chúng ta đã khai thác những lực lượng này theo những cách mang lại sự giàu có, tiện nghi và tự do cá nhân phi thường. Sự tự do để trở thành lãnh chúa của những vương quốc nhỏ bé bằng kích thước hộp sọ của chúng ta, một mình ở trung tâm của mọi tạo hóa. Loại tự do này có nhiều điều đáng để ca ngợi. Nhưng tất nhiên có đủ loại tự do khác nhau, và loại quý giá nhất bạn sẽ không nghe nói nhiều trong thế giới bên ngoài rộng lớn của mong muốn và thành tựu… Loại tự do thực sự quan trọng liên quan đến sự chú ý và nhận thức và kỷ luật, và khả năng thực sự quan tâm đến người khác và hy sinh vì họ hết lần này đến lần khác bằng vô số cách nhỏ nhặt, không hấp dẫn mỗi ngày.

Đó mới là tự do thực sự. Đó mới là được giáo dục, và hiểu cách suy nghĩ. Sự thay thế là sự vô ý thức, “cài đặt mặc định”, vòng xoáy cơm áo gạo tiền, cảm giác cắn rứt không ngừng về việc đã từng có, và đánh mất, một thứ gì đó vô hạn.

Wallace biết rằng những điều này có lẽ không nghe có vẻ vui vẻ và nhẹ nhàng hay đầy cảm hứng hoành tráng như một bài phát biểu khai giảng thông thường. Điều đó, theo như ông thấy, là Chân Lý (capital-T Truth), với rất nhiều chi tiết hoa mỹ đã được lược bỏ. Tất nhiên, bạn hoàn toàn tự do suy nghĩ về nó theo bất cứ cách nào bạn muốn. Nhưng xin đừng gạt bỏ nó như một lời thuyết giáo kiểu chỉ tay dạy dỗ. Không có điều nào trong số này thực sự về đạo đức hay tôn giáo hay giáo điều hay những câu hỏi lớn lao về cuộc sống sau cái chết.

Chân Lý (capital-T Truth) là về cuộc sống TRƯỚC cái chết.

Đó là về giá trị thực sự của một nền giáo dục thực sự, thứ hầu như không liên quan gì đến kiến thức, và mọi thứ đều liên quan đến sự nhận thức đơn giản; nhận thức về những gì rất thật và thiết yếu, rất ẩn mình ngay trước mắt chúng ta xung quanh, mọi lúc, mà chúng ta phải liên tục tự nhắc nhở mình hết lần này đến lần khác:

“Đây là nước.”

“Đây là nước.”

Làm được điều này, duy trì ý thức và sống động trong thế giới trưởng thành ngày qua ngày là điều khó khăn không thể tưởng tượng được. Điều đó có nghĩa là một lời sáo rỗng lớn khác hóa ra lại đúng: giáo dục của bạn thực sự LÀ công việc của cả cuộc đời. Và nó bắt đầu: ngay bây giờ.

Wallace chúc các bạn còn hơn cả may mắn.

Giới thiệu tác giả David Foster Wallace

David Foster Wallace (1962 – 2008) là một nhà văn và giáo sư người Mỹ được biết đến với sự uyên bác, lối hành văn phức tạp, và những suy ngẫm sâu sắc về xã hội, văn hóa và tình trạng con người hiện đại. Ông nổi tiếng với tiểu thuyết “Infinite Jest” (1996), một tác phẩm đồ sộ và đầy thách thức, cũng như các tập truyện ngắn và tiểu luận xuất sắc. Các tác phẩm đáng chú ý khác của ông bao gồm “A Supposedly Fun Thing I’ll Never Do Again”, “Consider the Lobster” (một tập tiểu luận phi thường), và cuốn tiểu thuyết chưa hoàn thành “The Pale King” được xuất bản sau khi ông qua đời. Phong cách viết của Wallace thường sử dụng chú thích cuối trang và cấu trúc phi tuyến tính, phản ánh dòng suy nghĩ phức tạp và sự chú ý đến từng chi tiết. Bài phát biểu “This is Water” là một trong những tác phẩm dễ tiếp cận nhất của ông, đúc kết triết lý sống và quan điểm về giáo dục mà ông hằng trăn trở. Cuộc đời và sự nghiệp của ông, dù kết thúc bi kịch, đã để lại một di sản văn học và tư tưởng có ảnh hưởng sâu rộng.

Đánh giá về “This is Water”

“This is Water” không chỉ là một bài phát biểu khai giảng mà còn là một triết lý sống được chắt lọc. Giá trị cốt lõi của nó nằm ở việc nâng cao nhận thức về những điều hiển nhiên nhất trong cuộc sống hàng ngày – những thói quen, những tương tác, những cảm xúc mà chúng ta thường lướt qua một cách vô thức. Wallace thuyết phục người đọc/người nghe rằng sự tự do thực sự không phải là không có ràng buộc, mà là khả năng lựa chọn cách chúng ta cảm nhận và phản ứng với thế giới. Ông lật ngược quan niệm truyền thống về giáo dục, cho rằng mục đích cuối cùng không phải là trở nên thông minh hơn, mà là trở nên tỉnh táo hơn, biết cách kiểm soát “ông chủ tồi tệ” trong đầu mình và đối diện với cuộc sống bằng lòng trắc ẩn thay vì sự bực bội và tự mãn. Bài phát biểu này là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự cần thiết của nỗ lực có ý thức để sống một cuộc đời trọn vẹn và có ý nghĩa giữa thế giới hiện đại đầy xao nhãng và những “cài đặt mặc định” nguy hiểm.

Dowload This is Water PDF

Bạn có thể tìm đọc bài phát biểu đầy đủ hoặc cuốn sách “This is Water” để chiêm nghiệm sâu hơn những thông điệp của David Foster Wallace. Rất nhiều bản ghi chép và tóm tắt của bài phát biểu này đã được chia sẻ rộng rãi trên internet, bao gồm cả định dạng PDF, giúp bạn dễ dàng tiếp cận và lưu lại để đọc dần. Việc tìm kiếm “This is Water PDF” trên các công cụ tìm kiếm sẽ đưa bạn đến nhiều nguồn khác nhau cung cấp bản dịch hoặc bản gốc của bài phát biểu này. Hãy dành thời gian suy ngẫm về những gì Wallace chia sẻ – đó có thể là khởi đầu cho một cuộc hành trình khám phá và thay đổi nhận thức về cuộc sống của chính bạn.

Tài liệu tham khảo và Tìm hiểu thêm

Bài viết này được dựa trên bản ghi chép của bài phát biểu khai giảng “This is Water” của David Foster Wallace tại Kenyon College năm 2005.

Để tìm hiểu thêm về David Foster Wallace và các tác phẩm của ông:

• “This Is Water: Some Thoughts, Delivered on a Significant Occasion, about Living a Compassionate Life” (Cuốn sách chuyển thể từ bài phát biểu)
• “Infinite Jest”
• “A Supposedly Fun Thing I’ll Never Do Again”
• “Consider the Lobster” (Một tập tiểu luận xuất sắc)
• “The Pale King” (Tiểu thuyết chưa hoàn thành)

TẢI SÁCH PDF NGAY